Refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci

Niemal połowa niemowlaków ulewa pokarm, czyli ma objawy refluksu żołądkowo-przełykowego. Niedogodności powinny jednak skończyć się około 9 miesiąca życia. Dopiero potem można zacząć zastanawiać się czy dziecko ma chorobę refluksową.

Cofanie się treści żołądkowych do przełyku następuje bezwolnie. Dziecko nie ma na to żadnego wpływu. Zdarza się bardzo często – nawet u połowy wszystkich dzieci i to nawet tych, którym nie dokuczają żadne inne dolegliwości. Najczęściej jest to spowodowane niekompletnym wykształceniem przewodu pokarmowego, które dopiero z czasem się rozwija i może pełnić wszystkie funkcje. Druga sprawa to pozycja, w jakiej niemowlaki spędzają większość czasu. Leżąc, w naturalny sposób zwiększają zagrożenie refluksem. Nie można jednak nazywać tego jeszcze chorobą refluksową, bo do ok. 9 miesiąca życia jest to całkowicie normalne i nie musi być niepokojące. Konsultację z lekarzem zaleca się dopiero później, gdy objawy się powtarzają, większość pokarmu jest zwracana, a dziecko wolno rośnie i przybiera na wadze.
Nieco łatwiej o diagnozę u starszych dzieci, które powiedzą, że mają zgagę, odczuwają piekący ból za mostkiem i mają kwaśne odbicia. Dolegliwości są większe podczas schylania się oraz leżenia. Przy refluksie występuje również suchy kaszel oraz chrypka. Niekiedy przełykanie wywołuje nawet ból, co może skończyć się niechęcią dziecka do jedzenia.

Objawy refluksu u dzieci

Gdy w przełyku zbyt długo znajduje się cofnięta treść żołądkowa, zawarte w niej kwasy nadwyrężają pokrywającą przełyk błonę śluzową. Aby tak się nie stało, przełyk jest zamykany przez dolny zwieracz przełyku. To właśnie nieprawidłowe działanie tego mięśnia odpowiada za refluks.
Starsze dzieci nie będą miały kłopotów z opowiedzeniem o ich dolegliwościach. Rozpoznają i opiszą zgagę, bóle w górnej części brzucha, piekący ból za mostkiem czy promieniujący z brzucha ból sięgający nawet szyi. Jeśli dochodzi do tego cofanie się pokarmu i gorzki posmak w ustach, utrzymujący się nawet dwie godziny po jedzeniu, mamy do czynienia z klasycznymi objawami refluksu.
Większych dolegliwości można spodziewać się po spożyciu niektórych produktów. Należą do nich na pewno słodycze z czekoladą na czele, ale także wszystkie potrawy smażone, kawa, napoje gazowane i używki. Niewskazane jest też palenie tytoniu i picie alkoholu. Tytoń dodatkowo ogranicza wydzielanie śliny, która neutralizuje produkowany w żołądku kwas solny.

Refluks u dzieci

Według szczegółowych badań pomiędzy drugim, a ósmym miesiącem życia ulania pokarmu zdarzają się około połowie dzieci. Wśród dzieci pomiędzy ósmym, a dwunastym miesiącem odsetek jest już znacznie mniejszy i wynosi 5%. W tym czasie w organizmie rozwijają się mechanizmy obronne, rozwija się też żołądek oraz dwunastnica, które nie nadążają z przetwarzaniem dużych ilości pokarmów. Z czasem ich działanie staje się bardziej wydajne. Leczenie nie trzeba więc podejmować, także w sytuacjach, gdy nie ma zaburzeń wzrostu, nie pojawiają się trudne do wyleczenia zapalenia płuc, a także inne choroby układu oddechowego.

Jak rozpoznać refluks? Objawy refluksu u dzieci

Najłatwiej oczywiście poprzez rozmowę z dzieckiem i analizę objawów. Niestety, nie zawsze jest to możliwe – zwłaszcza w przypadku małych dzieci, które jeszcze nie mówią, albo już zaczęły, ale nie wiedzą, który stan jest normalny. Trudno im więc zdiagnozować nie tylko ból, ale też jego miejsce. Nie opiszą też smaku w ustach. W takich przypadkach trzeba poprzestać na bacznej obserwacji zachowań. Należą do nich na pewno nagłe wymioty, problemy z połykaniem i ciągłe dotykanie języka oraz próby „wytarcia” go. Pojawia się też niedokrwistość. Przy skrytym przebiegu choroby pojawiają się za to drgawki, trudne do wyleczenia zapalenia płuc, uszu, oskrzeli, a nawet napady astmy. Niepokojące są też ulewania i wymioty, które następują po okresie poprawy. Niekiedy możemy też zauważyć ubytki szkliwa, które mają miejsce ze względu na zetknięcie się żrącego kwasu z przyzębiem. Refluks potwierdza się poprzez pH-metrię. Wykrywa się w ten sposób także jego utajoną wersję. Badanie trwa całą dobę. Przez ten czas odbywa się monitorowanie odczynu przełyku na wysokości około 4-5 cm powyżej wejścia do żołądka. Przez ten czas prowadzi się normalny tryb życia – je, pije, a umieszczona w przełyku miniaturowa sonda rejestruje wszystkie zdarzenia i reakcje organizmu. Po wszystkim, wystarczy już tylko wrzucić dane do komputerowego programu i postawić diagnozę.

Refluks u dzieci poniżej 2. roku życia

Z reguły u małych dzieci stawia się na tzw. stopniowe wzmacnianie terapii. W tym wieku organizm może bowiem jeszcze rozwijać część swoich funkcji, które w naturalny sposób ustrzegą go przed refluksem. Początkowo najważniejsze jest odpowiednie układanie dziecka podczas karmienia, kiedy powinno przyjąć pozycję półsiedzącą. Można też podawać dzieciom zagęszczone mieszanki, które oznaczane są symbolem AR. Tylko lekarz może przepisać leki, które poprawią motorykę przełyku oraz żołądka. Może też zalecić farmaceutyki, które wzmocnią dolny zwieracz przełyku. Najczęściej jednak ograniczy się do leków, które zmniejszą wydzielanie soków żołądkowych.
Istnieje też możliwość leczenia operacyjnego, ale w tym wieku stosuje się je niezwykle rzadko. Objawy muszą realnie zagrażać życiu, albo powodować zmiany zwyrodnieniowe w przełyku w postaci owrzodzeń czy zwłóknień. Operacja konieczna jest także w sytuacji, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi żadnych rezultatów.

Refluks u dzieci powyżej 2. roku życia

W tym wieku organizm zdrowego dziecka ma już odpowiednio wykształcone mechanizmy, które chronią go przed refluksem. Posiłki, które je dziecko, nie są też tak duże w stosunku do masy jego ciała i nie obciążają tak jego układu pokarmowego. Poza tym więcej czasu spędza na stojąco,a nie na siedząco.  Refluks jest więc chorobą, która powinna być traktowana jak u dorosłych. Niezbędne są więc badania, które ją potwierdzą. Początkowo należy zmienić dietę, ograniczyć jedzone późno posiłki, wdrożyć spanie na podwyższeniu. Dopiero gdy to nie przyniesie skutku, wprowadza się leki,które zobojętnią kwasy żołądkowe oraz przyspieszą opróżnianie żołądka. Wśród lekarze jest jednak coraz więcej zwolenników mocnego uderzenia, czyli zdecydowanej terapii przez 2-4 pierwsze tygodnie, a potem stopniowego wygaszania podawania leków.