Diagnostyka celiakii

Według szacunków specjalistów na nietolerancję glutenu w postaci celiakii, cierpi w Polsce co setna osoba. Tak duży odsetek chorych sprawia, że dieta bezglutenowa staje się dla wielu z nich sposobem na życie. Jednak zanim pacjent odstawi produkty, zawierające białka roślinne, bo do tego dla wielu pacjentów sprowadza się celiakia badania diagnostyczne należy jak najszybciej przeprowadzić, aby określić jedną z postaci celiakii.

Celiakia – diagnostyka w celu ustalenia rodzaju choroby

Najczęściej celiakię dzieli się na trzy rodzaje, w zależności od nasilenia objawów, ale również wieku pacjenta. Pełnoobjawowa celiakia może być mylona z zespołem jelita drażliwego, alergiami pokarmowymi czy niektórymi rodzajami stresu. Taka celiakia występuje głównie u kobiet w ciąży, u dzieci oraz osób starszych.

Wzdęcia i częste bóle brzucha, tłuszczowe biegunki, a u dzieci także problemy ze wzrostem oraz uporczywa anemia, wynikająca ze złego wchłaniania to podstawowe objawy, jakie charakteryzuje celiakia Jakie badania przeprowadzić, aby ją w pełni zdiagnozować, o tym decyduje zawsze lekarz. Warto jednak pamiętać, że pozostałe rodzaje celiakii, czyli celiakia skąpoobjawowa oraz celiakia utajona, można w pełni zdiagnozować jedynie na podstawie badań. Osłabione wchłanianie żelaza, inne współistniejące choroby autoimmunologiczne, ale także zaobserwowanie przeciwciał we krwi przy prawidłowym obrazie jelita nie są charakterystycznymi dla celiakii objawami, a mimo to ich istnienie może przesądzać o istnieniu choroby.

Jakie badania celiakii zlecają lekarze?

Zróżnicowanie objawów, jakimi charakteryzuje się celiakia, badania diagnostyczne znacząco utrudnia. O ile objawy w celiakii pełnoobjawowej pozwalają lekarzowi pierwszego kontaktu na właściwe określenie rodzaju choroby, o tyle zróżnicowanie objawów w pozostałych rodzajach celiakii może utrudnić podjęcie właściwego leczenia bez dodatkowych badań. Rozpoznanie choroby powinno nastąpić w poradni gastroenterologicznej.

Ważne, aby przed pełną diagnostyką w kierunku celiakii pacjent nie przechodził na dietę bezglutenową. Główne badania diagnostyczne oparte są na badaniu krwi. Lekarz zleca oznaczenie stężenia wybranych dwóch przeciwciał: tTG (transglutaminaza tkankowa), EmA (endomysium mięśni gładkich) oraz DGP lub GAF (deamidowana gliatyna).

Gastroenterolog zleca również ustalenie poziomu IgA, a w przypadku jego braku lub niedoboru – także poziomu IgG. Zdarza się, że lekarz zleca ustalenie poziomu obydwu przeciwciał. Tu warto pamiętać, że o ile obecność tych przeciwciał oznacza celiakię, to ich brak wcale nie przesądza o braku choroby, dlatego zwłaszcza u małych dzieci oraz u osób dorosłych należy dodatkowo wykonać biopsję jelita cienkiego.

Celiakia – diagnostyka jelita cienkiego

Samo jelito jest badane podczas gastroskopii lub badania endoskopowego, które pozwala lekarzowi na ocenę stopnia zaniku kosmków jelitowych według skali Marsha. W czasie badania pobierane są wycinki z jelita. Sam zabieg jest nieprzyjemny, a u dzieci bywa przeprowadzony w znieczuleniu ogólnym.

Zanik kosmków jelitowych oraz uprzednie stwierdzenie obecności któregoś z przeciwciał we krwi mogą być podstawą do zdiagnozowania celiakii. Dodatkowym argumentem, który daje niemal pewność w diagnostyce celiakii, jest poprawa stanu zdrowia i samopoczucia po przejściu na dietę bezglutenową.

Warto pamiętać, że w niektórych przypadkach celiakia może być zdiagnozowana także na podstawie badań genetycznych. Obecność genów HLA DQ2 i DQ8 nie przesądza jednak o tym, że pacjent zachoruje na celiakię. Szacuje się bowiem, że wymienione geny występują u co trzeciego pacjenta, zaś choruje tylko 1 procent populacji